Bu çalışma, heterojen bir toplumsal yapıya sahip olan Suriye’deki etnik ve dini grupları kapsamlı bir biçimde ele almaktadır. Bu çerçevede, Suriye’nin çok katmanlı toplumsal yapısını oluşturan Nusayriler, Şiiler, Dürziler, Kürtler, Şebbihalar, İsmaililer, Hristiyanlar ve Türkmenlerin toplum içindeki konumları, önemleri ve araçsallıkları tarihsel süreç ışığında analiz edilerek değerlendirilmektedir. Çalışma, söz konusu grupların sosyopolitik dinamikler içindeki rolünü ortaya koyarak Suriye’nin toplumsal yapısının anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Suriye’deki etnik ve dini çeşitlilik, kapsamlı bir şekilde incelenmekte ve ülkenin mevcut ve gelecekteki toplumsal yapısına ilişkin öngörü ve değerlendirmelerde bulunulmaktadır.
Araştırma, Suriye’de varlık gösteren etnik ve dini grupların tarihsel gelişim süreçlerini temelde dört dönem hâlinde incelemektedir. Öncelikle Suriye toplumunu oluşturan etnik ve dini grupların Suriye toprakları üzerindeki oluşum ve/veya yayılma süreçleri incelenmektedir. Bu incelemenin ardından, Fransız manda döneminin izlediği “parçala, böl ve yönet” politikası ele alınmakta ve bu stratejinin Suriye’nin toprak bütünlüğü ile toplumu oluşturan alt kimlikler üzerindeki tahribatı ortaya konmaktadır. Fransız manda yönetiminin azınlık konumunda bulunan etnik ve dini gruplar üzerinden sürdürdüğü bu politikayı devam ettiren Baas rejimi dönemi ise tarihsel sürecin incelendiği üçüncü aşamayı oluşturmaktadır. Raporda ayrıca Suriye’nin zengin toplumsal yapısını oluşturan etnik ve dini grupların Suriye İç Savaşı boyunca yaşamış oldukları değişim ve dönüşümler de ele alınmaktadır.
Esed rejiminin 8 Aralık 2024 tarihi itibarıyla devrilmesiyle birlikte Suriye yeni bir sürece girmiş ve toplumsal yapıyı oluşturan etnik ve dini gruplar için de yeni bir dönem başlamıştır. Rapor, bu yeni dönemde Suriye toprakları üzerinde barış ve istikrarın yeniden tesis edilebilmesi adına etnik ve dini grupların mevcut endişelerinin giderilmesinin, eşit ve adil bir zeminde siyasi hak ve özgürlüklere sahip olunmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Nitekim, I. Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar geçen süreçte Suriye topraklarında iktidarı elinde bulunduran manda yönetimi ve Baas rejimleri, sistemli bir şekilde ötekileştirici politikalar izleyerek, Suriye toplumunun bir parçası olan grupları birbirlerine karşı kışkırtarak düşman hâline getirmeye çalışmıştır. Bu nedenle, 8 Aralık itibarıyla başlayan yeni dönemde istikrarlı bir Suriye’nin inşa edilebilmesi için, bölgede varlıklarını sürdüren grupların, raporda ayrıntılı olarak ele alınan güvenlik kaygılarının giderilmesi, eşit hak ve özgürlüklere yönelik beklentilerinin karşılanması büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Suriye, Suriye İç Savaşı, Etnik Kimlikler, Dürziler, Hristiyanlar, İsmaililer, Kürtler, Nusayriler, Şebbihalar, Şiiler, Türkmenler.
RAPORU İNCELEMEK İÇİN TIKLAYINIZ.
